Krijg jij als arrangeur ook vaak verzoeken (ook na verloop van tijd) om die ene es-bas ook in vioolsleutel nog aan te leveren? Of dat een orkest een nieuwe trombonist heeft die alleen in bes kan spelen? Zorg dat je een goede template maakt in Dorico en dat levert je veel gemak op!
In Sibelius kon dit al jaren maar sinds versie 3.5 van Dorico (mei 2020) kan dit ook in dit fantastische nieuwe pakket.
Voordat ik de beschikking kreeg over Dorico 3.5 moest ik altijd extra players toevoegen. Bijvoorbeeld voor de hoorns voegde ik zowel ‘es hoorns’ als ‘f hoorns’ toe. Als de f-hoorns waren uitgeschreven was het copy/pasten naar de es-hoorns. Dan kon ik alle partijen omzetten naar PDF of printen. En dan vlak voor het printen van de score ging ik de ‘es hoorns’ verwijderen om weer een schone score op te leveren.
Hoe kunnen we nu omgaan met transponerende instrumenten?
Vele malen makkelijker. In SETUP-mode voeg je aan de rechterkant (bij Layouts) een nieuwe layout toe. Deze geef je vervolgens een passende naam. Als je bijvoorbeeld een extra es-hoorn partij wilt noem je deze bijvoorbeeld ‘Hoorn in es 1’.
Vervolgens moet je nog een instrument aan deze layout koppelen. Vink dan aan de linkerkant de F-hoorn 1 aan.
Wil je trouwens dat de naam er ook mooi uitziet, gebruik dan tokens als {@flat@} om een mooi ‘molteken’ weer te geven:
Andere tokens die handig zijn voor deze toepassing zijn {@gClef@} en {@fClef@} om respectievelijk een vioolsleutel of bassleutel te tonen. Dat kan weer mooi zijn bij de trombones bijvoorbeeld:
Via de rechtermuisknop en dan “Clef and Transposition overrides” kom je op het volgende scherm waar je alles kunt instellen. Dit scherm behoeft enige toelichting:
Er staat onderaan in de middelste kolom met de titel ‘Transposed pitch’ geschreven “Written middle C sounds as: F3”.
Oftewel, in de getransponeerde partij (=de partij die voor de muzikant is) staat de C geschreven als een F. Dat klopt uiteraard voor de F-hoorn.
Als we er een es-hoorn van willen maken, dan moeten we die F3 veranderen naar Es3.
Klik op OK en de partij bestaat:
Welke extra partijen zijn handig om standaard aan te maken?
De hierboven beschreven werkwijze is handig voor:
- Hoorns
- default in F
- extra: in es
- Trombones
- default: in C bassleutel
- extra: in Bes bassleutel
- extra; in bes vioolsleutel
- Baritons/Euphoniums
- default: in Bes vioolsleutel
- extra: in Bes bassleutel ‘written middle C sounds as Bb3’
- extra: in C bassleutel – vaak zie je dat de bariton/euphonium in de score in C-bassleutel staat
- Bastuba’s
- Bes in bassleutel
- Bes in vioolsleutel
- Es in bassleutel
- Es in vioolsleutel
- in C bassleutel
Uiteraard is het mogelijk en in sommige stukken zelfs wenselijk om specifieke partijen aan te maken voor bijvoorbeeld de es-bas en de c-bas vanwege andere mogelijkheden. Maar als je voor orkest schrijft die hier niet specifiek om vraagt zou ik ze er altijd bij doen. Scheelt je later werk. En een muzikant kan zelf ook eenvoudig later nootjes hoger/lager schrijven als het moet. Scheelt een telefoontje naar de arrangeur.
