Het zijn moeilijke tijden voor de blaasorkesten. Op het moment van schrijven is het advies van de RIVM nog steeds om niet in groepsverband met blazers te gaan musiceren. Maar hopelijk kunnen we al wel snel in kleine groepen of ensembles gaan spelen. Het vereist wel meer creativiteit van dirigenten, arrangeurs, componisten en natuurlijk de besturen.
Als arrangeur/componist kun je je bijdrage leveren door natuurlijk zelf stukken te gaan (her)schrijven zodat je met een flexibele bezetting kunt spelen. Mocht je nog geen muzieknotatiepakket hebben. Ga Dorico Essentials eens gratis downloaden om dit fantastische notatiepakket uit te proberen. Met de gratis versie kun je niet alle instrumenten van je orkest kwijt in een partituur, maar als het gaat om individuele partijen kun je hier prima mee uit de voeten.
Wanneer je besluit om te investeren in de software, voor circa 500,- heb je de meest uitgebreide versie van Dorico. Ik kan hier momenteel geen tekortkomingen meer in vinden die je als arrangeur/componist zou willen wensen. Hooguit voor hele specifieke bezettingen, maar voor orkestwerk is dit softwarepakket sinds versie 3.5 ideaal!
> Lees meer over Dorico en de verschillende versies
In deze post lees je tips wat je met muzieknotatiesoftware als Dorico kunt doen:
- Faciliteren van groepsrepetities
- Faciliteren van ensembles
- Maak een Flexband Score
- Tips voor het delen van muziek via PDF
- Het maken van een clicktrack
- Het organiseren van een muziekquiz
Heb je zelf nog ideeen? Neem contact op! Ik deel het ook graag!
Groepsrepetities faciliteren, maak een score per instrumentgroep
Wanneer het mogelijk is om bijvoorbeeld groepsrepetities te houden zit je al snel met het probleem dat je – waarschijnlijk – maar 1 dirigent beschikbaar hebt terwijl er 4 of 5 groepen op andere lokaties aan het repeteren zijn. Het komt dan veelal aan op een sectievertegenwoordiger. Je zou natuurlijk de directiepartij een aantal keer kunnen printen, maar je kunt het ook nog makkelijker maken met Dorico.
Een handige feature is namelijk dat je aparte layouts kunt maken. Een groepsrepetitie met alleen trompetten? Dan voeg je toch gewoon een layout toe met alleen de trompettisten erin! Hieronder laat ik je zien hoe dat in z’n werk gaat:
In SETUP-mode kies je rechtsonderin voor ‘add full score layout’:
Je geeft deze nieuwe layout een passende naam en vervolgens selecteer je aan de linkerkant welke partijen erin moeten staan. In mijn voorbeeld heb ik de trompetpartijen aangevinkt voor de nieuwe layout “Trompetsectie”. Het resultaat is direct een nieuwe directiepartij met daarin alleen de trompetten:
Zie dat ik in het midden van het scherm bovenaan uiteraard voor de weergave “trompetsectie” heb gekozen voor een voorbeeld.
Ensembles faciliteren, maak een score per ensemble
Als je je orkest op gaat delen in ensembles dan zijn er waarschijnlijk niet veel orkesten die het zich kunnen veroorloven om in elk ensemble een hobo te plaatsen of elk ensemble te voorzien van een paukenset. De truc zoals hierboven beschreven is dus ook prima toe te passen op ensembles.
Als je je arrangement of compositie af hebt maak je de verschillende ensembles aan en kies je de instrumenten op dezelfde wijze zoals in het voorbeeld hierboven:
Maak een Flex Band Score
Het eenvoudigst werkt het als je je muziek schrijft volgens dezelfde systematiek als de zogenaamde ‘flex band series’. Creer je compositie of arrangement dusdanig dat je verschillende partijen hebt maar nog niet direct heb gekozen voor een bepaalde indeling per instrument. Je ziet dit vaak terug bij muziek voor leerlingenorkest, maar in deze tijden dus ook zeer bruikbaar.
Hoe doen we dat? Start met het toevoegen van 5 instrumenten als je een vijfstemmige compositie wilt maken. In dit voorbeeld heb ik even gekozen voor 5 fluiten. Die ga je vervolgens hernoemen naar Part 1 t/m 5:
Als je vervolgens het arrangement/compositie klaar hebt kun je via de nieuwe feature in Dorico 3.5 eenvoudig en volautomatisch iedere ‘part’ omzetten in elke gewenste sleutel of transpositie. Vrij gangbaar bij (harmonie)orkesten is deze indeling:
- Part 1 in zowel C, Bes als Es in vioolsleutel
- Part 2 in zowel C, Bes als Es in vioolsleutel
- Part 3 zowel C, Bes, Es en F in vioolsleutel (en wellicht de bes-partij voor de zekerheid in bassleutel)
- Part 4 in C, Bes en Es in vioolsleutel en bassleutel
- Part 5 in C in bassleutel, Bes en Es in zowel vioolsleutel bassleutel
Wederom voeg je in SETUP-mode aan de rechterkant (bij Layouts) een nieuwe layout toe. Deze geef je vervolgens een passende naam bijvoorbeeld “Part 1 bes TC”. Ik hanteer meestal de afkortingen TC en BC naar goed gebruik in veel directiepartijen. TC = Tenor Clef (vioolsleutel) en BC = Bass clef (de bassleutel).
Vervolgens moet je nog een instrument aan deze layout koppelen. Dat is uiteraard “Part 1”
Vervolgens kun je via de opties instellen welke ‘sleutel’ en ‘stemming’ je wilt. In dit geval is dat ‘bes’ en ‘vioolsleutel’. Zo vervolg je dat voor alle partijen.
Interesse in een template zodat je zelf al die parts niet meer hoeft te maken? Laat het weten en dan kan ik hem je toesturen.
Opslaan als PDF met de juiste benamingen
Het klinkt voor de hand liggend, maar fysiek uitdelen is er nu ook niet meer in alle gevallen bij. Daarom is exporteren naar PDF een handige optie. Deze vind je bij de PRINT-mode en kies dan voor Graphics. Als je vervolgens op ‘filename options’ klikt heb je mogelijkheden om de bestandsnamen aan te passen:
Ik vind het prettig om het layout-nummer toe te voegen aan de bestandsnaam. Dat zorgt ervoor dat muzikanten de files makkelijk terug kunnen vinden. En je houdt voor jezelf ook een beetje volgorde. Dan kun je snel de partij vinden in Windows Verkenner of Apple Finder. De volgorde van je partituur wordt dan aangehouden.
Clicktrack maken vanuit Dorico
Wil je net als veel orkesten momenteel doen toch gezamenlijk vanuit huis musiceren middels een meespeelvideo, dan is een clicktrack wel een vereiste.
Ik heb het op de volgende wijze gedaan
- Voeg bij je arrangement in Dorico (Sibelius en Finale kan uiteraard ook) als extra instrument een ‘woodblock’ toe, en laat deze kwartnoten spelen
- Zet het geluid van de woodblock in de mix lekker hard zodat het tempo goed hoorbaar is voor je muzikanten
- Voeg wat ‘lege maten’ toe aan het begin van je muziekstuk zodat de muzikanten zich op het tempo kunnen voorbereiden
- Exporteer je arrangement of compositie als MP3
- Om te helpen bij het inzetten heb ik in Audacity (een gratis programma om audio mee te bewerken) nog een voiceover opgenomen waarin ik zelf aftelde. Ook heb ik hierbij gevraagd of ze zelf ook even hardop mee telden, dat is handiger bij het monteren om alle sporen op de juiste tel onder elkaar te zetten.
- De dirigent heeft als eerste o.b.v. de clicktrack zichzelf gefilmd en daarna zijn de beelden van de dirigent in Magix Video Deluxe voorzien van de originele clicktrack. Deze beeld-clicktrack is vervolgens (verborgen) op YouTube geplaatst en konden de muzikanten aan de slag.
- Iedereen had een week de tijd om het liedje zelf op te nemen met zijn telefoon waarbij zij met een koptelefoon op moesten inspelen
- De filmpjes werden via whatsapp en wetransfer naar mij toegestuurd
- Ik downloadde deze filmpjes weer via de ‘web interface’ van whatsapp en gaf ze een passende naam zoals ’03 klarinet 1 – marianne.mp4′ zodat je je filmpjes makkelijk terug kunt vinden
- Daarna ging ik in Magix Video Deluxe filmpje voor filmpje invoegen en op het juiste moment onder elkaar zetten. Magix Video Deluxe heeft onbeperkt aantal sporen dus voor ons orkest had ik ineens 30 sporen onder elkaar staan. Het mee-aftellen van de muzikant hielp enorm om ieder filmpje gelijk te zetten met de clicktrack.
- Omdat het geluidsniveau niet bij iedere muzikant even sterk was heb ik een klein beetje het volume per spoor ingesteld zodat er een prima klank ontstond. Je kunt hier uiteraard vele uren zoet mee zijn om het helemaal perfect af te mixen maar daar had ik geen zin in. Nog mooier zou uiteraard zijn als je de muziek door een DAW haalt als Logic Pro of Cubase, maar dat vond ik het niet waard. Het ging ons meer om het “samen weer wat doen”.
- Ieder spoor kreeg een apart gedeelte van het beeldscherm, soms een video een beetje bijsnijden zodat de muzikant beter in beeld kwam. De trompettisten een beetje bij elkaar gepositioneerd, het hout op een rijtje.
- Ten slotte de clicktrack eraf gehaald en tadaaa een superleuk filmpje gemaakt!
- In ons geval hadden we geen percussie en slechts 1 bassist die een filmpje had gemaakt, dus vanuit Dorico nog een export gemaakt met percussie en een basgitaar zodat het wat voller klonk en die een apart audiospoor gegegeven in Magix Video Deluxe.
Cees Coenen hanteert een iets andere aanpak en maakt gebruik van o.a. Ableton Live en Final Cut Pro. Lees zijn tips hier: https://www.ceescoenen.nl/meespeelvideo/
Moeilijk? Nee!
Tijdrovend? Best wel! Vooral de video-montage
Leuk? Zeker!!
Het maken van een Muziek Quiz
Met je orkest online via Zoom een gezamenlijke theorieles of muziekquiz doen? Leuk! In sommige gevallen is het handig als ze wat op papier zien staan. Dit kun je natuurlijk laten zien als je je scherm deelt als organisator, maar je zou ook een opgavenblad als PDF kunnen mailen. In Dorico is het vrij eenvoudig om een zogenaamde ‘work sheet’ te maken.
- Het begint natuurlijk bij het nadenken over wat je wilt vragen aan je muzikanten.
- Vervolgens maak je voor elke vraag een nieuwe ‘flow’ aan.
- Je geeft iedere flow de naam van de vraag. Bijvoorbeeld flow 1 wordt “Vraag 1: Welke toonladder is dit?”
- Standaard komt in Dorico iedere flow op een aparte pagina, maar dat kun je in layout options aanpassen onder ‘page setup’
- Je kunt daarna ook de uitlijning en de fontgrootte van je tekst aanpassen zodat het ook meer een vraag lijkt en minder een titel.
Persoonlijk vind ik het storend als er dan nog de naam van het instrument voorstaat, want dat is in dit geval helemaal niet noodzakelijk. Deze kun je ook simpel verbergen via ‘layout options’
Lastig? Je kunt mijn quiz hier downloaden.
Heb je je quiz helemaal klaar! Dan kan de Zoom-meeting beginnen! Vertel duidelijk de instructies and have fun!
Bedankt voor het lezen!
Heb jij nog tips of vragen? Laten we elkaar in deze tijden helpen! Je mag altijd contact met me opnemen
